Chciałbym, by w Kościele każdy czuł się jak w domu

MAGDALENA LEWANDOWSKA: – Mija rok od ingresu Księdza Arcybiskupa i objęcia metropolii wrocławskiej. Czy przez ten czas udało się poznać archidiecezję, czy już się Ekscelencja zadomowił?

Reklama

ABP JÓZEF KUPNY: – Św. Jan opisał jak dwóch uczniów Jana Chrzciciela poszło za Jezusem, pytając: „Nauczycielu, gdzie mieszkasz”. Wówczas Chrystus odpowiedział: „Chodźcie, a zobaczycie” i zanotował ewangelista, że tego dnia zostali u niego. Biorąc pod uwagę, że Nazaret był oddalony od tamtego miejsca kilkadziesiąt kilometrów i że uczniowie rozmawiali z Jezusem ok. godz. 16.00, a następnego dnia znowu byli w okolicach miejsca, gdzie Jan udzielał chrztu, możemy przypuszczać, że nie poszli do Nazaretu. Skoro jednak ewangelista zapisał: „Pozostali u niego”, chciał nam pokazać, że bycie w domu u Jezusa oznacza gotowość do bycia z Nim w drodze. Mówię o tym, bo gdybym powiedział, że się zadomowiłem, to chyba nie byłoby do końca dobrze. Od samego początku mojej posługi we Wrocławiu byłem raczej poza domem niż w domu. Cieszę się, że udało mi się w pierwszych tygodniach dotrzeć do każdego dekanatu, spotkać z każdym księdzem, który posługuje w diecezji i porozmawiać o tym, czym żyją nasze parafie. To był dla mnie priorytet. Później odwiedzałem sukcesywnie różne wspólnoty, by nie tylko modlić się, sprawować Eucharystię, głosić słowo Boże czy udzielać sakramentów, ale także by porozmawiać z ludźmi o tym, jak oni widzą Kościół, czego oczekują od duszpasterzy, jak przeżywają swoją wiarę w Jezusa. Na tyle, na ile było to możliwe poznałem archidiecezję wrocławską i jej problemy stały się moimi problemami, a jej radości moimi radościami.

– Na słowa zawołania wybrał Ksiądz Arcybiskup „Chrystus nas umiłował” i tę prawdę głosi wiernym.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

– Te słowa niosą olbrzymi ładunek nadziei i miłości i są bardzo potrzebne współczesnemu światu. Kiedy czujemy się przez kogoś kochani, kiedy mamy świadomość, że komuś na nas zależy i że nie jesteśmy sami na tym świecie, to zupełnie inaczej przeżywamy trudności i porażki, po prostu inaczej, lepiej żyjemy. Z drugiej strony kiedy mówimy, że Chrystus nas umiłował, musimy mieć świadomość, że kocha wszystkich ludzi, także tych, których my nie lubimy. A skoro Chrystus ich miłuje, to i my powinniśmy ich miłować. Zatem w tym zawołaniu zawarte jest także zobowiązanie do miłości bliźniego.

– Co w swojej posłudze uważa Ksiądz Arcybiskup za najważniejsze? Na co stawia szczególny nacisk?

Reklama

– Biskup ma być pasterzem, a pasterz ma to do siebie, że pociąga za sobą owce. To sprawia, że każdego dnia proszę Boga, żebym sam szedł we właściwym kierunku i był wiarygodnym świadkiem Chrystusa. Bardzo mocno przemawiają do mnie dwa obrazy, przywoływane często przez papieża Franciszka. Pierwszy to wspomniane bycie w drodze, szukanie owiec, które zaginęły, otwartość na ludzi, gotowość nawiązywania relacji, także z tymi, którzy myślą czy wierzą inaczej, gotowość do służenia i rezygnacji z siebie. Drugi to porównanie Kościoła do szpitala polowego, gdzie przychodzącym trzeba natychmiast opatrzyć rany, a nie wypytywać ich o PESEL czy numer ubezpieczenia. Bardzo bym chciał, by każda parafia naszej diecezji realizowała to wezwanie, a ponieważ przykład – jak mówią – idzie z góry, dziś ten rys mojej posługi uważam za najważniejszy.

– Przez pierwszy rok posługi w archidiecezji widać otwarcie Księdza Arcybiskupa na wiernych i pójście za znakami czasu, podjęcie wyzwań, jakie stawiają nam współczesne czasy: Ekscelencja jest obecny na Twitterze, był Ksiądz Arcybiskup z wizytą kolędową u wiernych, zorganizował m.in. spotkanie wielkanocne z wiernymi.

– To wszystko po to, by być blisko ludzi. Papież Franciszek wzywa nas, by Kościół ewangelizując nie bał się iść drogami, którymi jeszcze nikt wcześniej nie szedł. Jeśli po dwóch miesiącach obecności na Twitterze umieszczane przeze mnie wpisy czyta codziennie ponad 700 osób, nie licząc tych, do których docierają one poprzez udostępnianie przez pozostałych użytkowników, możemy powiedzieć, że mamy małą parafię. Wirtualną wprawdzie, ale jednak na swój sposób żyjącą słowem Bożym. Staram się bowiem zawsze rano, jako owoc rozmyślania pozostawić wiernym jakąś myśl, wierząc, że Duch Święty zrobi resztę i będzie działał w ich sercach.

– Jaki jest program Księdza Arcybiskupa dla archidiecezji wrocławskiej? Jakie ma Ekscelencja plany i nadzieje na przyszłość?

– Optymizmem napawa fakt dużej aktywności ludzi świeckich i z nią dziś wiążę duże nadzieje. Świeccy przekonani o swojej roli w ewangelizacji są skarbem. Dzięki nim Kościół może prowadzić dialog ze światem. Wrocław staje się coraz bardziej multikulturowym miastem i bez tego dialogu trudno będzie docierać z Ewangelią do wszystkich. Ważne, by ta multikulturowość nie prowadziła do zderzenia i konfliktów, ale do wzajemnej komunikacji. Martwi mnie spora liczba rozpadających się małżeństw oraz osób żyjących w związkach niesakramentalnych. Boję się, czy nie zesłaliśmy znacznej części tych osób na peryferie Kościoła. Jeśli tak – czas, jak mówił papież Franciszek – na te peryferie wyruszyć. Z drugiej strony zależy mi bardzo na tym, by rodziny i małżeństwa zawsze miały wsparcie w Kościele i znajdowały tutaj stosowną pomoc. Kolejnym obszarem, który nie może zostać niezauważony, są ludzie młodzi. Dlatego patrząc w przyszłość, trzeba duży nacisk kłaść na dobrą katechezę i przygotowanie do sakramentów, szczególnie do bierzmowania, a także na wsparcie działalności duszpasterstw akademickich. Trudno wyliczyć wszystkie punkty programu dla naszej archidiecezji. Chciałbym bardzo, by w Kościele każdy czuł się jak w domu.

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.