Reklama

Wiadomości

Stolica Pontu

Amasya, pierwsza stolica starożytnego Królestwa Pontu, to dziś jedno z najpiękniejszych miast środkowej Anatolii.

Niedziela Ogólnopolska 9/2021, str. 62-63

[ TEMATY ]

podróże

Zdjęcia: Wojciech Dudkiewicz

Trzy w (na) jednym: osmańskie domy, królewskie grobowce i cytadela

Trzy w (na) jednym: osmańskie domy, królewskie grobowce i cytadela

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Choć leży niewiele ponad 300 km od Ankary, nawet przed pandemią COVID-19 wielu turystom nie było tu po drodze. Ci, którzy mimo wszystko trafią do Amasyi, nie będą rozczarowani. Miasto szczyci się bogatą historią, a ludzi przyciągają przede wszystkim wyciosane w skałach grobowce królów pontyjskich oraz położone wzdłuż rzeki zabytkowe osmańskie domy. W Turcji Amasya znana jest też jako stolica jabłek – w całej prowincji są świetne warunki do ich uprawy.

Wzdłuż brzegu

Kilka kilometrów przed miastem okolica się zmienia, dolina Yeşilirmak (Zielonej Rzeki) zmniejsza się do wielkości rozległego wąwozu, w który wciskają się domostwa liczącej ponad 70 tys. mieszkańców miejscowości. Góruje nad nią twierdza, a nad nią i całą okolicą wznoszą się Góry Pontyjskie. Takiemu położeniu zawdzięcza ona malowniczy krajobraz i strategiczne znaczenie na szlakach komunikacyjnych Anatolii.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Miasto jest przedzielone przez Yeşilirmak na dwie części. Południowa część jest nowoczesna, znajdują się tu większe sklepy, banki, apartamentowce i zwykłe bloki mieszkalne. Wzdłuż lub powyżej północnego brzegu Yeşilirmak zlokalizowane są największe atrakcje turystyczne: twierdza, grobowce i zabytkowe domy.

Miasto amazonek

Reklama

Według legendy, a także urodzonego tu starożytnego geografa i historyka Strabona, Amasyę założyła królowa amazonek – Amasis. Bardziej prawdopodobne jest jednak to, że założyli ją Hetyci, lud indoeuropejski, który w okresie od ok. XVII do XII wieku przed Chr. tworzył potężne państwo w Anatolii.

Po Hetytach miasto zamieszkiwali Frygowie, Lidyjczycy, Persowie i Ormianie. W IV wieku przed Chr. zostało ono zdobyte przez Aleksandra Wielkiego. Zawierucha, która ogarnęła Anatolię po jego śmierci, doprowadziła do powstania mniejszych królestw; jednym z nich był Pont.

Amasya stała się na ponad 100 lat stolicą Królestwa Pontu. Założył ją Mitrydates, rycerz awanturnik znad morza Marmara. Kilka pokoleń później Mitrydates VI przeniósł stolicę do Synopy (obecnie Sinop). Królestwo przetrwało nieco ponad dwa i pół stulecia, a padło pod naporem Rzymu. Amasya została zniszczona przez Gnejusza Pompejusza.

Schodami pod górę

Królewskie grobowce pontyjskie wykute w skale są największą i najsłynniejszą atrakcją miasta. Nietrudno do nich trafić, widać je z daleka, wystarczy przejść rzekę Alçak Köprü i wspiąć się schodami pod górę. Przechodzi się obok ciągu murów, które są pozostałościami po Pałacu Dziewcząt. Pierwotnie wznosił się tu pałac królów Pontu, później Seldżuków, a w końcu Osmanów.

Nekropolia składa się z pięciu grobowców, które mają po kilkanaście metrów wysokości. Jeden z nich, dzięki inskrypcji, zidentyfikowano jako grób króla Farnakesa I (zm. ok. 159 r. przed Chr.). W czasach bizantyńskich jeden z grobowców zamieniono na kaplicę.

Reklama

Powyżej znajduje się cytadela, która również powstała w czasach Królestwa Pontu. W zamku rezydowali potem także Rzymianie, Seldżucy, Mongołowie i Osmanowie. Widok z cytadeli na okolice zapiera dech w piersiach.

Veni, vidi, vici

Syn pontyjskiego króla Mitrydatesa VI – Farnakes II podniósł co prawda bunt przeciwko rzymskim porządkom, ale porażka pod Zelą (obecnie Zile), 50 km od Amasyi, w 47 r. przed Chr. przyczyniła się do upadku państwa pontyjskiego. To ten triumf Cezar podsumował trzema słowami: Veni, vidi, vici (Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem).

Przez kolejne wieki Amasya przechodziła z rąk do rąk. Po podziale cesarstwa rzymskiego znalazła się w obrębie cesarstwa bizantyjskiego. Większość jej mieszkańców stanowili wówczas Grecy. W tym czasie powstało tu biskupstwo. W 712 r. miasto wpadło w ręce Arabów, ale wkrótce odbił je cesarz Leon III, wielki bizantyński reformator. W 1071 r. Amasya została zajęta przez Seldżuków. Rozpoczęło się powolne przechodzenie Azji Mniejszej w ręce żywiołu tureckiego i tępienie ludności chrześcijańskiej.

Siedziba książąt

W połowie XIII wieku Amasya padła ofiarą inwazji Mongołów. W wyniku najazdu rozpoczętego przez Czyngis-chana, a kontynuowanego przez jego następców, Królestwo Seldżuków stało się państwem wasalnym. Amasya została włączona do mocarstwa Ilchanów, jednego z chanatów.

Rządy Mongołów szybko słabły, a w końcu XIII wieku do władzy w Anatolii doszli Osmanowie. Za ich czasów Amasya rozwijała się szczególnie szybko. Stała się ważnym ośrodkiem handlowym, kulturalnym i naukowym, a także wojskowym. Stąd Turcy udawali się na wyprawy w głąb Persji.

Reklama

W Amasyi umieszczono siedzibę książąt osmańskich. Tu – sprawując urząd gubernatora – przyszli władcy uczyli się rządzenia krajem oraz sztuki wojennej.

W osmańskim stylu

Z czasów osmańskich pochodzi wiele ważnych zabytków. To tu w XVIII wieku działały najważniejsze islamskie szkoły. W kilkunastu medresach uczyło się 2 tys. studentów. W Amasyi znajduje się także kilka ważnych historycznie meczetów. Najstarszy jest Meczet Niebiańskiej Medresy, zbudowany w XIII wieku dla seldżuckiego gubernatora.

Największy kompleks meczetowy w Amasyi należy do Sultan Beyazit II Camii z 1486 r. W skład kompleksu wchodzą: medresa (szkoła koraniczna), kuchnia dla biednych oraz dom astronoma.

We wczesnym stylu osmańskim zbudowano w XIV wieku Meczet Srebrzysty, reprezentujący wczesny styl osmański. Na początku XV wieku powstał Beyazit Paşa Camii, który zapowiadał styl rozwinięty w Bursie, w postaci słynnego Zielonego Meczetu.

Nie lada gratką dla osób zafascynowanych architekturą z czasów dawnego imperium jest Hatuniye Mahallesi – dzielnica domów osmańskich. Można je podziwiać podczas spaceru wzdłuż rzeki. W znacznej części są odrestaurowane i zaadaptowane do współczesnych potrzeb, przekształcone w hotele, pensjonaty, herbaciarnie, restauracje, biura.

Ojcowie Turków

Amasya odegrała ważną rolę w czasie walki o niepodległość. To tu w czerwcu 1919 r. mowę wzywającą do broni i walki wygłosił Mustafa Kemal, znany potem jako Atatürk – Ojciec Turków.

On i jego współpracownicy stąd rozesłali odezwę do cywilnych i wojskowych władz prowincjonalnych o wzięcie we własne ręce odpowiedzialności za kraj, a następnie ogłosili deklarację niepodległości, zapowiadając powołanie rządu tymczasowego i Republiki Tureckiej.

Istotną rolę w Amasyi odgrywali bliscy Grekom Ormianie, a szczególnie ormiańscy kupcy. Większość z nich zginęła w czasie pogromów w 1915 r. Po powstaniu Republiki Tureckiej znaczna część ludności Amasyi została przesiedlona do Grecji, a jej miejsce zajęli Turcy z terenów, które przypadły Grekom.

2021-02-23 11:32

Oceń: +3 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

W pustelniczej kniei

Znane, choć ukryte na uboczu, i te mniej lub zupełnie nieznane, na które natrafiamy przypadkiem podczas wakacyjnych wypraw. Polskie sanktuaria przy bocznych drogach. Poświęcamy im tegoroczny cykl wakacyjny, który zaprowadzi nas do wielu malowniczych zakątków Polski.

Skryta między pasmami Beskidu Niskiego, szczelnie pokrytego gęstymi lasami, Dukla kryje w sobie tajemnice pustelniczego życia i świętości św. Jana z Dukli. Znajdują się tutaj sanktuarium oraz miejsca uchylające rąbka tajemnic z życia świętego zakonnika.
CZYTAJ DALEJ

Bezimienne mogiły

Niedziela warszawska 44/2012, str. 2-3

[ TEMATY ]

Wszystkich Świętych

Artur Stelmasiak

Socjalne mogiły na Cmentarzu Komunalnym Południowym

Socjalne mogiły na Cmentarzu Komunalnym Południowym

Ciała bezdomnych często chowane są w anonimowych grobach. Zmienić to postanowiła Warszawska Fundacja Kapucyńska. To pierwszy taki pomysł w kraju

Choć każdy z nas po śmierci może liczyć na takie same mieszkanie w Domu Ojca, to na ziemi panują inne zasady. Widać to doskonale na cmentarzu południowym w Antoninie, gdzie są całe kwatery, w których nie ma kamiennych pomników. Dominują skromne ziemne groby z próchniejącymi drewnianymi krzyżami. Wiele z nich zamiast imienia i nazwiska ma na tabliczce napisaną jedynie datę śmierci, numer identyfikacyjny oraz dwie litery N.N. - O tym, że przybywa takich bezimiennych mogił dowiedziałem się od przyjaciół. Wówczas postanowiliśmy rozpocząć akcję rozdawania bezdomnym nieśmiertelników, czyli blaszek podobnych do tych, które noszą wojskowi. Na każdej z nich wygrawerowane jest imię i nazwisko właściciela - mówi kapucyn br. Piotr Wardawy, inicjator akcji nieśmiertelników wśród bezdomnych. O skuteczność tej akcji przekonamy się w przyszłości. Jednak pierwsze skutki już poznaliśmy, gdy jeden z kapucyńskich „nieśmiertelnych” zmarł na Dworcu Centralnym. - Dzięki metalowym blachom na szyi policja wiedziała, jak on się nazywa oraz skontaktowali się klasztorem kapucynów przy Miodowej. Tu bowiem był jego jedyny dom - mówi Anna Niepiekło z Fundacji Kapucyńskiej. Kapucyni zorganizowali zmarłemu pogrzeb z udziałem braci, wolontariuszy oraz innych bezdomnych. Msza św. z trumną została odprawiona na Miodowej, a później pochowano go z imieniem i nazwiskiem na cmentarzu południowym w Antoninie. - Dla całej naszej społeczności była to bardzo wzruszająca uroczystość - podkreśla Niepiekło.
CZYTAJ DALEJ

Wałbrzych/ Policja rozwiązała pikietę Ruchu Obrony Granicy

2025-07-27 07:51

[ TEMATY ]

Robert Bąkiewicz

Monika Książek

Ruch Obrony Granic na przejściu granicznym w Słubicach

Ruch Obrony Granic na przejściu granicznym w Słubicach

Policja rozwiązała pikietę Ruchu Obrony Granicy, która odbywała się w sobotę w Wałbrzychu. Wylegitymowano uczestników tego zgromadzenia; będą wobec nich kierowane wnioski do sądu – powiedziała PAP asp. szt. Monika Kaleta z biura prasowego dolnośląskiej policji.

Pikieta, której przewodniczył Robert Bąkiewicz, odbywała się na Placu Magistrackim w Wałbrzychu. W zgromadzeniu brało udział kilkadziesiąt osób.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję