Którędy tam dojść? jak dojechać?, takie pytania stawiali duszpasterzom parafii Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski mieszkańcy Włocławka, zainteresowani udziałem w spotkaniu modlitewnym na wzgórzu za Wisłą, gdzie znajduje się mogiła i pomnik ku czci żołnierzy - ofiar wojny polsko-bolszewickiej 1919-21 r. Informację o spotkaniu, na prośbę proboszcza parafii ks. prał. Teodora Lenkiewicza, podawały lokalne media.
Z dokumentów historycznych wiadomo, że wojna polsko-radziecka rozpoczeła się już w 1919 r. Na początku 1920 r. bolszewicy rozpoczęli przygotowania do ofensywy mającej zgnieść Polskę. Lenin zakładał utworzenie na jej terenie kolejnej republiki rad. Po zaanektowaniu przez Rosję Radziecką części Łotwy, Litwy i Białorusi przyszedł czas na przeniesienie „wielkiej proletariackiej rewolucji światowej” na zachód Europy. Na drodze jednak stała niedawno odrodzona Rzeczpospolita.
Po początkowych sukcesach wojsk polskich pod dowództwem marszałka Józefa Piłsudskiego inicjatywę przejęła Armia Czerwona. 26 maja 1920 r. wojska sowieckie przeszły do kontrofensywy. Propaganda komunistyczna głosiła, że armia radziecka wkroczyła do Polski po to, by przywrócić jej prawdziwą niepodległość.
Decydująca bitwa rozpoczęła się 13 sierpnia 1920 r. na przedpolach Warszawy. Doszło do krwawych walk o Radzymin i Nasielsk, gdzie mimo licznych strat Wojsko Polskie utrzymało swoje pozycje. Czerwony marsz został zatrzymany.
16 sierpnia rozpoczęło się polskie kontruderzenie znad Wieprza. Siły polskie zmusiły dowództwo sowieckie do odwrotu. Do ucieczki rzuciły się również oddziały Armii Czerwonej, które dotarły aż pod Włocławek. Bolszewicy stawiali jeszcze opór na linii Niemna, ale zostali pokonani (20-26 września).
12 października 1920 r. podpisano rozejm. Rozpoczęły się rokowania zakończone podpisaniem 18 marca 1921 r. w Rydze traktatu pokojowego między Polską a Rosją Radziecką.

* * *

W lipcu 1920 r. we Włocławku, a także w Lipnie i Rypinie powstał Obywatelski Komitet Obrony Państwa. 4 lipca wydano przepisy dotyczące werbunku do armii ochotniczej w celu zatrzymania Armii Czerwonej i wzmocnienia Wojska Polskiego. We Włocławku sformowano batalion zapasowy 14. pułku piechoty.
Gdy trwała bitwa warszawska, armie Michaiła Tuchaczewskiego dążyły do sforsowania Wisły na odcinku Modlin-Włocławek. W ten sposób miały przerwać główną polską linię zaopatrzenia biegnącą przez Gdańsk, doprowadzić do oskrzydlenia wojsk polskich i wejścia na ich tyły. 16 sierpnia oddziały przednie 4. Armii Gaj-Chana podeszły pod Włocławek, usiłując przekroczyć Wisłę. Miasta bronili młodzi, niedoświadczeni żołnierze, wspomagani przez miejscową ludność. Walki trwały do 19 sierpnia. Ostrzał artyleryjski uszkodził katedrę i kościół św. Jana Chrzciciela oraz zniszczył doszczętnie pałac biskupi, gdzie mieściło się m.in. Prywatne Gimnazjum im. ks. Jana Długosza. Przed ucieczką czerwonoarmiści spalili most na Wiśle.
15 sierpnia 1921 r. odbyło się poświęcenie i wmurowanie kamienia węgielnego pod pomnik ku czci żołnierzy, którzy zginęli w obronie Włocławka. Został odsłonięty niebawem, 1 października 1921 r. Tak pisał o tym miejscu Zdzisław Arentowicz w monografii Włocławka z 1937 r.: „Leży ich tu przeszło sześćdziesięciu. Padli w okopach, które rozciągały się niedaleko stąd za lasem. Kilku padło w mieście, gdy wróg obrzucał je gradem szrapneli. Ale miasta wróg nie zdobył; mścił się tylko nad nim z tych właśnie wyżyn i lasów szpetalskich. Leży tu tych kilkudziesięciu na wyniosłości, pięknie odrzewionej, pod płytą kamienną, przy obelisku strzelistym. Odwiedzani są i będą przez pokolenia włocławian, które we wdzięcznej pamięci dla swoich najofiarniejszych przechowają dank (wdzięczność) wieczysty”.
W 1940 r. pomnik został zniszczony przez hitlerowców. Z powodów ideologicznych nie mógł zostać zrekonstruowany po 1945 r. Stało się to możliwe dopiero w 1989 r. dzięki pracy grupy osób, stanowiących Obywatelski Komitet Odbudowy Pomnika Poległych Obrońców Wisły 1920 r. 18 sierpnia 1990 r. odbyła się uroczystość przekazania pomnika mieszkańcom miasta, którzy... o nim nie pamiętają. Dowodzą tego m.in. pytania w rodzaju: jak tam dojść? Jak dojechać?
Daje wiele do myślenia niewiedza włocławian o tym miejscu pamięci, tym bardziej, że spotkania modlitewne odbywają się w rocznicę wydarzenia, 19 sierpnia, już od 14 lat. Dobrze, że biorą w nich udział władze miasta, kombatanci, członkowie NSZZ „Solidarność”, przedstawiciele instytucji i środowisk kulturalnych, jak również ci mieszkańcy Włocławka, którym na to miejsce każe przychodzić miłość Ojczyzny.