Reklama

Kapliczki, figury i krzyże przydrożne w gminie Sterdyń

Niedziela podlaska 37/2005

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Wznoszenie kapliczek, figur i krzyży przy drogach lub w przydomowych ogródkach to zwyczaj bardzo stary i szeroko rozpowszechniony. W gminie Sterdyń w każdej miejscowości znajduje się kapliczka, figura lub krzyż przydrożny. Mają one własną wymowę i symbolikę. Mieszkańcy wsi w chwilach dla nich istotnych lub trudnych gromadzili się przy nich. Przed umieszczonymi w kapliczkach wizerunkami świętych modlili się o dobre plony, pogodę lub uchronienie od nieszczęścia i klęsk losowych. Dawniej w miesiącach - maj i październik ludność wiejska gromadziła się przy kapliczce lub krzyżu, by oddać cześć Matce Bożej, śpiewając Litanię Loretańską czy też modlitwę różańcową. Tylko w nielicznych miejscowościach ten piękny zwyczaj przetrwał do dziś.
Kapliczki, figury i krzyże przydrożne są świadectwem głębokiej wiary ludu wiejskiego, wyrażającej się w praktykach religijnych codziennego życia oraz poprzez zewnętrzne oznaki czci. Marianna Bakońska - ludowa poetka z miejscowości Chądzyń wspomina: „W dawnych czasach stawiane były krzyże na początku wsi, aby odeszła epidemia chorób: moru, cholery, czerwonki czy hiszpanki. Były to krzyże dwuramienne, tzw. przebłagalne. Gdy zdarzyło się we wsi, że ktoś w bójce zabił drugiego człowieka, wówczas za pokutę miał postawić krzyż, by zmazać swoją winę. Były to krzyże pokutne, jednoramienne. Na brzegu wsi stawiano również kapliczki. W naszej wsi zachowała się kapliczka postawiona 25 listopada 1869 r. Na końcu wsi też stoi kapliczka, ale czas i złe pogody zatarły datę jej powstania. Stawiano też figury św. Jana Nepomucena, który miał bronić od powodzi, oraz św. Floriana i św. Agaty, które broniły wieś od ognia. Kapliczki zaś miały chronić wieś od wejścia do niej zła i rozpusty”.
Najcenniejszą na terenie gminy Sterdyń jest przypałacowa kapliczka arkadowa w Sterdyni, która mieści w swym wnętrzu XVIII-wieczną drewnianą figurę św. Floriana - patrona strażaków. Innym cennym obiektem jest kamienna statua Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, znajdująca się również w Sterdyni, przy skrzyżowaniu dróg do Sokołowa Podlaskiego i Jabłonny Lackiej. Na czworokątnym wysokim cokole z piaskowca ustawiona jest polichromowana figura Matki Bożej, wykonana w 1856 r. przez Konstantego Hegla. Front cokołu statuy zdobi wyryty napis: „O Maryjo! Bez grzechu poczęta, módl się za nami, którzy się do ciebie uciekamy” i dalej: „Na cześć i pamiątkę ogłoszenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia NP Maryi przez papieża Piusa IX d. 8 grudnia 1854 r.”. Po drugiej stronie, na prawym boku postumentu, znajduje się następujący tekst: „Witaj Królowo nieba, Matko litości, witaj Nadziejo nasza w smutku i żałości”, a dalej czytamy: „Papież Pius IX w dniu 27 kwietnia 1856 r. udzielił sto dni odpustu wiernym odmawiającym tu trzy razy Zdrowaś Maryjo i raz Witaj Królowo”. Na lewym boku cokołu wyryto słowa: „Gwiazdo morza! Odwróć od nas głód, mór ciężki”.
Figura Matki Bożej została wykonana z inicjatywy i funduszu Pauliny i Ludwika Górskich - ówczesnych właścicieli dóbr sterdyńskich. Potwierdza to umieszczona na tylnej ścianie cokołu inskrypcja: „Ludwik i Paulina z hr. Krasińskich Górscy figurę tę postawili w r. 1856”.
Okazała murowana kapliczka o niespotykanych rozmiarach znajduje się pośrodku miejscowości Nowe Mursy. Zbudowano ją w latach 30. XX wieku. Wewnątrz znajduje się figura Chrystusa z gorejącym Sercem. Obok kapliczki jest usytuowany wysoki, drewniany, łaciński krzyż.
W 1858 r. w miejscowości Seroczyn wybuchł pożar spowodowany uderzeniem pioruna, podczas którego spłonęła północna część wioski. Na pamiątkę tego nieszczęścia i z prośbą o dalszą opiekę Bożą Paulina Górska (właścicielka dóbr sterdyńskich) w 1861 r. wzniosła pośrodku wsi kapliczkę, która stoi do dzisiaj.
Powszechnie wznoszono kapliczki murowane w postaci słupów lub filarów na rzucie kwadratu lub prostokąta z małym wnętrzem mieszczącym tylko przedstawienie osoby Bożej lub świętego. Często mają formę dwukondygnacyjną, zdobione są gzymsami i płycinami o różnych kształtach. Nakryte są daszkami namiotowymi lub krzyżującymi się dwuspadowymi. Do tego typu należą m.in. kapliczki w miejscowościach: Łazów, Kamieńczyk, Padarewek i Szwejki - datowane na pierwszą połowę XX wieku.
Najliczniej na terenie gminy występują krzyże przydrożne. Wykonane są z różnych materiałów: drewna, betonu, metalu lub kamienia. Drewniane krzyże zniszczone upływem czasu często zastępowane są metalowymi.
Kapliczki czy też krzyże wznoszone są dla upamiętnienia ważnych wydarzeń historycznych. Świadczy o tym m.in. krzyż w miejscowości Lebiedzie upamiętniający odzyskanie niepodległości w 1918 r. Przy skrzyżowaniu dróg w 1929 r. ustawiono żeliwny krzyż na rusztowanym z cegły cokole, na którym zamocowano marmurową tablicę z wyrytą inskrypcją: „W r. X-lecia wskrzeszenia państwa polskiego stowarzyszenia spółdzielcze w Sterdyni tę pamiątkę ofiarowują dn. 3 - V - 1929 r.”. Na terenie gminy znajduje się jeszcze wiele kapliczek, które zachowały się z dawnych lat, jak i tych wznoszonych współcześnie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2005-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Archidiecezja katowicka ma nowego administratora

2024-12-16 10:26

[ TEMATY ]

archidiecezja katowicka

Ojciec Święty

administrator

bp Marek Szkudło

Biuro Prasowe Archidiecezji Katowickiej

Bp Marek Szkudło

Bp Marek Szkudło

W poniedziałek 16 grudnia kolegium konsultorów wybrało bp. Marka Szkudło administratorem archidiecezji katowickiej. Urząd będzie pełnił do czasu kanonicznego objęcia archidiecezji przez nowego arcybiskupa katowickiego, którego mianuje Ojciec Święty.

Biskup Marek Szkudło przyjął sakrę biskupią w 2015 roku. W latach 1994-2012 pełnił urząd proboszcza parafii NMP Matki Kościoła w Jastrzębiu-Zdroju, a następnie, od 2012 do 2015 był wikariuszem biskupim ds. stałej formacji kapłanów w archidiecezji katowickiej.
CZYTAJ DALEJ

Papież pierwszy raz zrezygnował z konferencji prasowej w samolocie

2024-12-16 09:12

[ TEMATY ]

papież Franciszek

Konferencja prasowa

samolot

PAP/EPA

Papież Franciszek podczas wizyty na Korsyce

Papież Franciszek podczas wizyty na Korsyce

Papież Franciszek zrezygnował z konferencji prasowej podczas krótkiego lotu z Korsyki do Rzymu w niedzielę wieczorem. Wydarzyło się to po raz pierwszy w czasie papieskiego lotu, który był najkrótszy z dotychczasowych.

Powodem tej decyzji był brak czasu w czasie lotu, który trwał około 50 minut - wyjaśniły źródła watykańskie.
CZYTAJ DALEJ

Będzie skarga na reportaż TVP do KRRiT. Mowa o materiale „Arcydzieło Rydzyka”

2024-12-16 11:58

[ TEMATY ]

TVP

O. Tadeusz Rydzyk

Karol Porwich/Niedziela

Zespół Wspierania Radia Maryja przygotowuje skargę do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji na reportaż TVP dot. Muzeum Pamięć i Tożsamość im. św. Jana Pawła II w Toruniu. Chodzi o wyemitowany w piątek materiał pt. „Arcydzieło Rydzyka”, który w fałszywym świetle przedstawia placówkę. Głównym zarzutem są rzekome nieprawidłowości w finansowaniu i funkcjonowaniu muzeum - czytamy w serwisie Radia Maryja.

Przewodniczący Zespołu Wspierania Radia Maryja, prof. Janusz Kawecki, ocenił, że audycja stanowi wyraźny dowód dyskryminacji katolików i może być uznana za mowę nienawiści.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję