Na rynku wydawniczym ukazało się wznowienie książki Mateusza Wyrwicha pt. „Łagier Jaworzno”. To opowieść o młodych polskich patriotach antykomunistycznego podziemia z czasów tuż po II wojnie światowej, więźniach obozu w Jaworznie podlegającemu Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego. Istnienie tego obozu było przez ponad 40 lat pilnie strzeżoną tajemnicą; nawet dziś niewielu ludzi wie, że taki obóz działał. Książka Mateusza Wyrwicha oddaje hołd więźniom obozu, upomina się o sprawiedliwość dla wielu prześladowanych Polaków, często przez wszystkich zapomnianych.
Jak podkreśla autor książki, był to jedyny w Polsce obóz reedukacyjny dla młodocianych. Panowały w nim wyjątkowo surowe warunki bytowania, a więźniowie wyniszczani byli katorżniczą pracą. Kilkunastoletni chłopcy, których tam uwięziono, trafili do konspiracyjnego antykomunistycznego podziemia z pobudek czysto patriotycznych. Występowali przeciwko nowej władzy, przeciwko sowieckiej okupacji Polski. Za to znęcano się nad nimi bez litości. Dla funkcjonariuszy bezpieczeństwa nie miało żadnego znaczenia to, że były to jeszcze dzieci. Katowano je równie brutalnie, jak dorosłych. Panowała bowiem wówczas zasada, że przeciwników politycznych należy traktować jednakowo, bez względu na wiek.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Reklama
Według założeń Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, wielu z tych młodych ludzi można było złamać i zmusić do współpracy. Wszyscy bohaterowie książki Mateusza Wyrwicha, którzy relacjonowali swój pobyt w obozie w Jaworznie, poddani zostali planowej, metodycznej resocjalizacji, która miała stworzyć z nich donosicieli i współpracowników komunistycznej władzy. Koncepcja ta jednak nie powiodła się.
Dodatkowej grozy opisywanym zdarzeniom dodaje fakt, że podczas II wojny światowej w Jaworznie działał niemiecki obóz Neu-Dachs Auschwitz-Birkenau III, czyli filia Auschwitz. Po wojnie byli tam więzieni polityczni wrogowie Sowietów różnych narodowości, m.in. Polacy, Niemcy, Ukraińcy, Łemkowie.
Jak podkreśla Mateusz Wyrwich, od czasu opublikowania pierwszego wydania jego książki w 1995 r. do chwili obecnej wiedza o obozie została znacznie pogłębiona. Dzięki staraniom i inicjatywie stowarzyszenia „Jaworzniacy”, powstałego w 1990 r. przy Warszawskim Oddziale Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, dr hab. Krzysztof Szwagrzyk opublikował cenną pracę: „Jaworzno historia więzienia dla młodocianych więźniów politycznych 1951-1955”. W Jaworznie odbyła się także ważna konferencja naukowa pt. „Historia martyrologii i obozów odosobnienia w Jaworznie w latach 1939-1956”.
Książka Mateusza Wyrwicha „Łagier Jaworzno” powstała na podstawie relacji ponad stu byłych więźniów obozu, wypowiedzi pracowników organów bezpieczeństwa oraz dokumentów archiwalnych. Liczy 184 strony; ma też indeks nazwisk i pseudonimów.