Pszczew od założenia był związany z biskupami poznańskimi, o czym świadczą oznaki godności biskupiej umieszczone w herbie miejscowości: mitra i pastorał. To dzięki bp. Janowi Gerbiczowi, książę wielkopolski Przemysł II wyraził zgodę na lokację miasta pod koniec XIII wieku. Już wcześniej miejscowość należała do biskupów poznańskich. Legenda wiąże początki Pszczewa ze św. Wojciechem, który miał tu założyć parafię i ufundować kościół. Tereny, na których znajduje się miejscowość, zostały zasiedlone dużo wcześniej niż lokacja miasta z XIII wieku. Prawdopodobnie już w IX wieku po drugiej stronie jeziora na półwyspie św. Katarzyny istniała osada. Archeolodzy w granicach Pszczewa odkryli trzy grodziska. Najstarsze z nich mogło powstać nawet w VII wieku.